“““ အစၥေရး - ပါလက္စတိုင္း ျပႆနာ အေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း ”””

စစ္ေရးအကဲခတ္ေတြ၊ စစ္မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရး ပညာရွင္ေတြ၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရး သုေတ သီေတြ၊ ပ႗ိပကၡဆိုင္ရာ က်ြမ္းက်င္ ပညာရွင္ေတြအတြက္ အစၥေရး- ပါလက္စတိုင္းၾကား က ျပႆ နာေတြ ဟာ ေလ့လာလို႕မကုန္ႏိုင္တဲ့ ပညာသိုက္ၾကီးသဖြယ္ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ အပါအ၀ င္ ႏို င္ ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြ အတြက္ ကလဲ ဒီျပႆနာဟာ ေခါင္းခဲစရာ ျဖစ္ေနတတ္တယ္။ ဒီျပႆနာ အေပၚ မွာ ခ်ဥ္းကပ္ အေျဖရွာနည္းေတြ အမ်ားအျပားေပၚေပါက္ခဲ့ေပမယ့္ အခုအခ်ိန္ ထိေတာ့ ျပႆနာ ဟာ မေျပ လည္ႏိုင္ေသးပါဘူး။ ပါလက္စတိုင္း ျပည္သူေတြနဲ႕ အစၥေရးျပည္သူေတြ အမ်ား အျပား လည္း ေသေၾကပ်က္စီး ခဲ့ျပီးပါျပီ။ မီဒီယာအၾကမ္းဖက္မွဳ (Media Terrorism) လို႕ေခၚတဲ့ ပ႗ိပကၡျပႆ နာ ကို ကမၻာသူကမၻာသားေတြ မီဒီယာကတဆင့္ အာရံုစိုက္မွဳ ျဖစ္လာေစေအာင္ ျပဳ လုပ္တဲ့ ေလယာဥ္ျပန္ေပး ဆြဲမွဳေတြ၊ လူစည္ကားရာ ေနရာေတြကို ၀င္ေရာက္စီးနင္းတိုက္ခိုက္မွဳေတြ၊ ျပည္သူအမ်ား သြားလာ လွဳပ္ ရွားရာေနရာေတြမွာ ဗံုးေဖာက္ခြဲတိုက္ခိုက္မွဳေတြပါ တြဲစပ္လာတာ ေၾကာင့္ ပ႗ိပကၡျဖစ္ေနတဲ့ ဘက္ႏွစ္ ဘက္ က ျပည္သူေတြရဲ႕ လံုျခံဳေရးကို သာမက ကမၻာသူ၊ ကမၻာသားေတြရဲ႕ လံုျခံဳေရးကိုပါ ထိခိုက္ လာ တာေတြ ရွိေနပါတယ္။

အစၥေရးနဲ႕ ပါလက္စတိုင္း တို႕အၾကားမွာ စစ္ေရးတိုက္ပြဲ၊ ႏိုင္ငံေရးတိုက္ပြဲ အသြင္ သ႑ာန္အမ်ိဳး မ်ိဳး နဲ႕ ျဖစ္ ပြားခဲ့ပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္စစ္တပ္ အၾကားျဖစ္ပြားတဲ့ regular warfare အသြင္ေဆာင္တဲ့ စစ္ပြဲေတြ ၊ ျပည္တြင္းစစ္ (Civil War ) ေတြ၊ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးစစ္ပြဲ (Guerrilla warfare) ေတြ၊ အၾကမ္း ဖက္တိုက္ခိုက္မွဳ (Terrorism) ေတြသာမက political violence ေတြ၊ Civil disobedience ေတြ၊ proxy war ေတြအထိ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီျပႆနာေတြရဲ႕ သမိုင္းေနာက္ခံ အခ်က္ေလးေတြရယ္၊ အခု အစၥေရး တို႕ ေခ်မွဳန္းေနတဲ့ Hamas အဖြဲ႕ အေၾကာင္းေလးေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အနည္းငယ္ တင္ျပလိုပါတယ္။

ဒုတိယကမၻာစစ္မတိုင္မီက ပါလက္စတိုင္းအာရပ္မ်ားသေဘာထား

၁၉၂၀နဲ႕ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္တို႕မွာ ဂ်ဴးေတြကို တိုက္ခိုက္တဲ့ အာရပ္ အေရး အခင္းေတြ အခ်ိဳ႕ေသာအာရပ္ ျမိဳ႕ ၾကီးေတြမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေရး အခင္းကို ဦးေဆာင္သူမ်ား ကေတာ့ ပါလက္စတိုင္း အာရပ္မ်ားပါပဲ။ သူတို႕က ဂ်ဴးေတြကို က်ဴးေက်ာ္သူေတြလို႕ ယူဆၾကပါတယ္။ ေဂ်ရူဆလင္ မွာရွိတဲ့ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ ဘာ သာေရးအခြင့္အေရးေတြကို ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ဖို႕ အာရပ္ျပည္ထဲ ေရာက္လာတယ္လို႕ တြက္ဆၾကပါ တယ္။ ဒီအေရးအခင္းေတြမွာ ဟီဘရြန္က ဂ်ဴးလူ႔အဖြဲ႕အစည္းရယ္၊ Zionist ေတြရယ္ အမ်ား အျပား လုပ္ ၾကံသတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ၁၉၃၆ က်ေတာ့ ဒီအေရးအခင္းေတြဟာ ေက်းလက္ေဒ သေတြအ ထိ ျပန္႕ႏွံ႕ သြားပါျပီ။

ဒီအေရးအခင္းေတြဟာ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အာရပ္ေဒသကို ဂ်ဴးေတြ ေျပာင္းေရႊ႕ ေနရာခ်မွဳ ေပၚလစီအေပၚမွာ မ်ားစြာ သက္ေရာက္မွဳ ရွိခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္ဟာ ကမၻာစစ္အရိပ္အေယာင္ေတြလဲ သန္းေနခ်ိန္ျဖစ္ေလေတာ့ ျဗိတိသွ်တို႕ အေနနဲ႕က ဂ်ဴးေတြ ရဲ႕ အက်ိဳးထက္ အာရပ္ေတြရဲ႕ ဆႏၵကို ဦးစားေပးရမယ့္ အေနအထား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ျဗိတိသွ် တို႕ က ဂ်ဴးေတြရဲ႕ ေျပာင္းေရႊ႕ေနရာခ်ထားမွဳႏွဳန္းကို ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ပါတယ္။

ဒုတိယကမၻာစစ္ျပီးကာလ
ဒုတိယကမၻာစစ္ျပီးကာလေရာက္ေတာ့ ပါလက္စတိုင္းအာရပ္နယ္ေျမမွာ ဂ်ဴးအၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕ေတြ၊ Irgun and the stern ဆိုတဲ့ ဂိုဏ္းေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕ေတြက ျမိဳ႕ျပတိုက္ပြဲ အသြင္သ႑ာန္ကို ယူျပီး၊ ျဗိတိသွ် mandatory အစိုးရကို တိုက္ရိုက္ တိုက္ခိုက္မွဳေတြ ျပဳလာပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕ေတြရဲ႕ သူတို႕ကို အားေပးေထာက္ခံသူေတြက ပါလက္စတိုင္း နယ္ေျမကေန ျဗိတိသွ်ေတြကို ေမာင္းထုတ္ဖို႕နဲ႕ ဂ်ဴးႏိုင္ငံ တည္ေထာင္ မွဳကို ဆန္႕က်င္ႏိုင္ဖို႕ အၾကမ္းဖက္အသြင္ေဆာင္တဲ့ အဆံုးအျဖတ္ တိုက္ပြဲေတြ ႏႊဲရမယ္လို႕ ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႕ေတြ ထည့္မတြက္လိုက္တာ တခ်က္က သူတို႕ မေတာ္လွန္လဲ ျဗိတိ သွ် ေတြက ထြက္ေတာ့မယ္ ဆိုတာပါပဲ။ ျဗိတိသွ်ေတြအေနနဲ႕ အိႏၵိယကို လြတ္လပ္ေရးေပးမယ္လို႕ ဆံုးျဖတ္ျပီးကတည္းက အေရွ႕ အလယ္ပိုင္း ေဒသကို ဆက္လက္ထိန္းခ်ဳပ္ထားဖို႕အ တြက္ ျဗိတိသွ် အစိုးရ မွာ မဟာ ဗ်ဴဟာက်တဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ (strategic reason) မရွိေတာ့ပါဘူး။

ဒီလိုပါပဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ျဗိတိသွ်သိမ္းခဲ့တာဟာလဲ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ သယံဇာတဆိုတာထက္ တည္ေနရာ အေန အထားေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ပင္လယ္ထြက္ေပါက္ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံတခုပါ။ ဒါေၾကာင့္လဲ အိႏၵိယလက္ေအာက္ခံ နယ္တနယ္အေနနဲ႕ပဲ သတ္မွတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ ၾကတာပါ။ ျမန္မာထဲက ျမိဳ႕ျပ အုပ္ ခ်ဳပ္ေရး ၀န္ထမ္းေတြကိုေတာင္ အိႏၵိယရဲ႕ အိုင္စီအက္စ္စာေမးပြဲ အဆင့္ေလာက္ပဲ ေျဖခို္င္းျပီး၊ အထက္မွာ အိႏိၵယလူမ်ိဳးေတြနဲ႕ ျဗိတိသွ်လူမ်ိဳးေတြက ဦးေဆာင္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကတာပါ။ အိႏၵိယကို လက္လႊတ္ဖို႕ ဆံုးျဖတ္ တဲ့ အခါမွာ ျမန္မာျပည္ဟာ ျဗိတိသွ်ေတြအတြက္ strategic interest မဟုတ္ေတာ့သလို၊ ဆက္လက္ ခ်ဳပ္ ကိုင္ထားဖို႕ strategic reason မရွိခဲ့ေတာ့ပါဘူး။

ဒါေၾကာင့္လဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ တို႕က ႏိုင္ငံေရးတိုက္ပြဲအသြင္နဲ႕ပဲ ဆက္တိုက္ခဲ့ၾကတာပါ။ “ရရင္ရ၊ မရရင္ခ်” ဆိုေပ မယ့္ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ျဗိတိသွ်တို႕အေနနဲ႕ ေပးဖို႕က အဆင္သင့္ ရွိေန ခဲ့ၾကပါျပီ။ တခါတရံမွာ ရန္သူဘက္က အေျခအေန ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေနရင္ ႏိုင္ငံေရး တိုက္ပြဲအသြင္နဲ႕ပဲ ရည္မွန္းခ်က္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ ရန္သူ ဘက္က တင္းမာေန ရင္ေတာ့ တိုက္ပြဲ သ႑ာန္လဲ ျပင္းထန္တိက်ဖို႕လိုပါတယ္။ တင္းေနတဲ့ ရန္သူကို စစ္ေရး စီမံခ်က္မလိုပဲ ႏိုင္ငံေရး တိုက္ပြဲပဲ လုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ရန္သူက ဂုပ္ခြစီးသြားမွာ အေသအခ်ာပါပဲ။

ဒီလိုနဲ႕ Middle East Bases ေတြကို ေတာင္အာရွနဲ႕ အေရွ႕ ေတာင္အာရွက ျဗိတိသွ် ကိုလိုနီနယ္ေျမေတြ အတြက္ ေပါင္းကူးတံတား သဖြယ္ သတ္မွတ္ခဲ့တဲ့ ျဗိတိသွ်အစိုးရဟာ ဒီနယ္ေျမေတြကို စြန္႕ခြာမယ္လဲ ဆံုးျဖတ္လိုက္ေရာ၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားမွဳကို ရပ္စဲလိုက္ပါေတာ့တယ္။ ၁၉၄၇ ႏို၀င္ ဘာေရာက္ေတာ့ UN resolution တခုထြက္လာတယ္။ အဲဒီမွာ ပါလက္စတိုင္းေတြကို ကိုယ္ပိုင္ႏိုင္ ငံ တည္ေထာင္ခြင့္ျပဳထားေပမယ့္ ပါလက္စတိုင္းေတြက ဒါကိုျငင္းပယ္ လိုက္တယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒါ ဟာ ျပႆ နာေတြအားလံုးရဲ႕ အစလို႕ပဲ ဆိုရပါေတာ့မယ္။ သူတို႕ ဒီလိုျငင္းပယ္လိုက္တာေၾကာင့္ ပါလက္ စတိုင္း ႏိုင္ငံ ျဖစ္တည္ခဲ့ရမယ့္ နယ္ေျမေဒသ ေတြဟာ ေဂ်ာ္ဒန္ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း တခု ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။

အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသမွာ အစၥေရးဆိုတဲ့ ဂ်ဴးႏိုင္ငံ ေပၚေပါက္လာေတာ့ အာရပ္ အိမ္နီးခ်င္းေတြက လက္ မခံ ခဲ့ၾကပါဘူး။ စစ္ပြဲေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳးေပၚေပါက္လာခဲ့သလို၊ အီဂ်စ္နဲ႕ ေဂ်ာ္ဒန္စစ္တပ္ ေတြက အားေပးေထာက္ ခံတဲ့ fidayin လို႕ေခၚတဲ့ အဖြဲ႕တဖြဲ႕က အစပ်ိဳးေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕ ဟာ ေနာင္ႏွ စ္ေပါင္း မ်ားစြာ အၾကာ ၁၉၇၀၊ ၁၉၈၀ ကာလေတြမွာ ေပၚေပါက္လာမယ့္ အၾကမ္းဖက္မွဳေတြ ရဲ႕ ေရွ႕ေျပးတခုပါပဲ။

ေျခာက္ရက္ၾကာစစ္ပြဲေနာက္ပိုင္းကာလ

၁၉၆၇ ခုႏွစ္မွာ အာရပ္-အစၥေရး ေျခာက္ရက္ၾကာစစ္ပြဲျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီစစ္ပြဲရဲ႕ အဆံုးသတ္ အေျဖကေတာ့ အစၥေရးတို႕ အႏိုင္ရခဲ့တယ္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ေဒသမွာေတာ့ ဒီကိစၥရပ္ဟာ အလြန္အေရးၾကီးတဲ့ မဟာ ဗ်ဴဟာ အေျပာင္းအလဲတရပ္ပါပဲ။ ဒီစစ္ပြဲမတိုင္ခင္က ႏိုင္ငံနယ္ေျမ ေသးေကြးလြန္းတဲ့ အစၥေရးႏိုင္ငံ ကို ေရ ရွည္တည္တံ့ ခိုင္ျမဲမွာ မဟုတ္ပါဘူးလို႕ အာရပ္တို႕က ေလွ်ာ့တြက္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒီစစ္ပြဲလဲျပီးေရာ၊ ပါလက္စ တို င္းႏိုင္ ငံအျဖစ္ တည္ရွိခဲ့ရမယ့္ နယ္ေျမေဒသအားလံုးဟာ အစၥေရး ထိန္းခ်ဳပ္မွဳ ေအာက္ ကို ေရာက္ သြား ခဲ့ပါျပီ။ အာရပ္တိုင္းျပည္ေတြကေတာ့ အစၥေရးနဲ႕ ဘယ္ေတာ့မွ ျငိမ္းခ်မ္းေရး မလုပ္ပါဘူးလို႕ ေၾကျငာ ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ က အစၥေရးဘက္ကို အေလးသာသြားခဲ့ေနျပီ။ ဒါေၾကာင့္ လဲ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးမ်ားရဲ႕ အေျခစိုက္ ေနထိုင္မွဳေတြကို အလ်င္အျမန္ျပဳလုပ္ပါေတာ့တယ္။ ဂ်ဴးလူ မ်ိဳးေတြ ဟာ ေဂ်ရူဆလင္ ျမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ ဆင္ေျခဖံုးေဒသေတြသာမက၊ ဂ်ဴးအေျခစိုက္ နယ္ေျမေတြ နဲ႕ ေ၀း ကြာတဲ့ အာရပ္ျမိဳ႕ေတြ၊ ေက်းရြာေတြအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႕ ေရာက္ရွိသြားခဲ့ၾကပါတယ္။ အစၥေရး- ပါလက္စတိုင္း မီး ပြား ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ၾကီးသြားခဲ့ပါတယ္။ ျပႆနာမီးပြား ရွည္ၾကာ လာေလေလ၊ ေျဖရွင္းႏိုင္မယ့္ နည္း လမ္းေတြဟာ ခက္ခဲရွဳပ္ေထြးလာေလေလပါပဲ။


Fatah နဲ႕ PLO

၁၉၆၀ အေစာပိုင္းႏွစ္မ်ားမွာ ကိုင္ရိုမွာ ပညာသင္ၾကားေနၾကတဲ့ ပါလက္ စတိုင္း လူမ်ိဳးတခ်ိဳ႕ဟာ Fatah ဆို တဲ့ အုပ္စုတခုကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကတယ္။ ဒီအထဲမွာ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ ထင္ရွားသူတေယာက္ကေတာ့ ေနာင္တခ်ိန္ ပါ လက္စတိုင္း ေခါင္းေဆာင္တဦး ျဖစ္လာမယ့္ ရာဇာအာရဖတ္ပါ။ သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ ၁၉၆၄ ခုမွာ Palestine Liberation Organization (PLO) လို႕ေခၚတဲ့ အဖြဲ႕တခုကလဲ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕ကို ျပန္႕က်ဲေန တဲ့ ပါလက္စတိုင္းအဖြဲ႕ေတြအၾကား ညီညြတ္မွဳတည္ေဆာက္ျပီး၊ တိုက္ပြဲ၀င္ ႏိုင္ဖို႕ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားက ၾကိဳးကိုင္ ဖြဲ႕စည္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရး တခုမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လြတ္ေျမာက္ေရး လွဳပ္ ရွားမွဳတခုမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အဖြဲ႕ေတြ ပ်ံ႕က်ဲေနလို႕ကေတာ့ ရန္သူက အခ်ိန္မေရြး ေခ်မွဳန္းသြားႏိုင္ပါတယ္။ မေခ် မွဳန္းရင္ေတာင္ ရန္သူက အေလးထားျပီး စာရင္းထဲ ထည့္မတြက္ပါဘူး။ တိုက္ပြဲ၀င္ မဟာဗ်ဴဟာ၊ နည္း ဗ်ဴဟာေတြအားလံုးကို strategic Doctrine တခုတည္းမွာပဲ အေျခတည္ ခ်ႏိုင္ဖို႕ အတြက္ တိုက္ ပြဲ ၀င္တပ္ေပါင္းစုၾကီးတခု လိုအပ္ ပါတယ္။ ဒီလိုမရွိရင္ တေယာက္ တေပါက္နဲ႕ ရန္သူကို ထိုးစစ္ မဆင္ႏိုင္ ပါဘူး။ ခံစစ္ကိုေတာင္ အတုန္းအရုန္းနဲ႕ ခံၾကရတဲ့ အေျခ အေနျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။

ရာဇာအာရဖတ္တို႕ရဲ႕ Fatah အဖြဲ႕ဟာ အေျခအေနရဲ႕လိုအပ္ခ်က္နဲ႕အညီ ပီအယ္လ္အို အဖြဲ႕မွာ ပူးေပါင္း ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႕အဖြဲ႕၊ ကိုယ့္အဖြဲ႕ မခြဲျခားပဲ တပ္ေပါင္းစု ပီအယ္လ္အိုရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ အား လံုးကို တက္တက္ၾကြၾကြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ ၾကပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္တာကို တျခားအဖြဲ႕ေတြကလည္း သူ တို႕မိခင္အဖြဲ႕ေတြ နာမည္မထြက္မွာ စိုးရိမ္စိတ္နဲ႕ ၀ိုင္း၀န္းပိတ္ဆို႕ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဦးေဆာင္ႏိုင္သူေတြက တက္တက္ၾကြၾကြ ဦးေဆာင္လာတာကို တက္တက္ၾကြၾကြပဲ ပူးေပါင္း အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

အစကနဦး မဟာဗ်ဴဟာကေတာ့ West Bank နဲ႕ ဂါဇာ ကမ္းေျမာင္ေဒသမွာ လက္ကိုင္ကိုင္ ေတာ္ လွန္ေရး လုပ္ဖို႕ ရည္ရြယ္ ခဲ့ၾက ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီမဟာဗ်ဴဟာ ဟာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် မရွိတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာပါ။ West Bank ဟာ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရး တရပ္ကို ဖန္တီးႏိုင္မယ့္ အေျခခံေဒသ လိုအပ္ခ်က္နဲ႕ မကိုက္ညီ ပါဘူး။ ေတာေတာင္ေတြ မရွိတဲ့အျပင္ ပုန္းခိုရာ ေနရာလဲ ရွားပါးလွပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ေဂ်ာ္ဒန္နဲ႕ လက္ ဘႏြန္ နယ္စပ္ေဒသေတြကို အေျချပဳျပီး လွဳပ္ရွားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပါလက္တိုင္း တပ္ေတြဟာ သူ တို႕ လံုး၀ေမွ်ာ္လင့္မထားခဲ့တဲ့ အစၥေရးရဲ႕ တံု႕ျပန္မွဳတခုကို ရင္ဆိုင္လိုက္ ရပါတယ္။ ေဂ်ာ္ဒန္ မွာ ျဖစ္ပြား ခဲ့တဲ့ Black September ဆိုတဲ့ တိုက္ခိုက္မွဳၾကီးပါပဲ။ လက္ဘႏြန္မွာလဲ အလားတူ military confrontation ၾကီးတခု ထပ္ျဖစ္ခဲ့ပါေသးတယ္။

၁၉၇၃ ေရာက္ေတာ့ ပါလက္စတိုင္းတပ္ေတြရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာက လက္ဘႏြန္ေတာင္ပိုင္းမွာ အေျခစိုက္ စခန္းတခု ခိုင္ခိုင္မာမာရွိဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္လုပ္ေနရာက ပါလက္စတိုင္း တပ္ေတြဟာ လက္ဘႏြ န္ ျပည္ တြင္းစစ္မွာ ပါ၀င္ရတဲ့ အေနအထားကို ေရာက္ရွိ သြားခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၂ လဲေရာက္ေရာ၊ အစၥေရးက လက္ဘႏြန္ကို ၀င္ေရာက္ က်ဴးေက်ာ္ပါေတာ့တယ္။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္အထိ အစၥေရး တပ္ေတြဟာ လက္ဘႏြ န္ ေတာင္ပိုင္းကို security zone အျဖစ္ သတ္မွတ္ထိ္န္းခ်ဳပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒီလိုအေျခအေနေတြမွာ ပါလက္စတိုင္းေတြဟာ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ကမၻာ့ ေရးရာ အေျခ အေနေတြနဲ႕၊ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းေဒသ ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ မူ၀ါဒေတြအေပၚမွာ အေျခခံျပီး မဟာဗ်ဴဟာေပါင္းမ်ားစြာကို ေျပာင္းလဲ ခ် မွတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သံတမန္နည္းလမ္း မ်ားစြာကိုလဲ က်င့္သံုးႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၉၈၈ ေရာက္ေတာ့ ပါလက္ စတိုင္းႏိုင္ငံကို တရား၀င္ ေၾကျငာ ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၉ မက္ဒရစ္ကြန္ဖရင့္ကေန စျပီး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေတြ႕ ဆံုေဆြးေႏြးမွဳေတြ စတင္လာပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသမွာ အၾကမ္းဖက္မွဳေတြ အမ်ားအျပား ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ပီအယ္လ္အိုက မဟုတ္ပါဘူး။ တျခားေသာ ေသးငယ္တဲ့ အုပ္စုကြဲေတြျဖစ္တဲ့ Abu Nidal ဆိုတဲ့ ဆီးရီးယားေထာက္ပံ့အဖြဲ႕နဲ႕ အီရန္လွ််ိဳ႕၀ွက္ ေထာက္လွမ္းေရး အဖြဲ႕ေတြမွ ျဖစ္ပါတယ္။

Intifada

အစၥေရး၊ ပါလက္စတိုင္း ျပႆနာအေၾကာင္းေျပာရင္ Intifada အေၾကာင္း ကေတာ့ မပါမျဖစ္ပါပဲ။ ၁၉၈၇ ခုကေန ၁၉၉၃ ခုႏွစ္အထိ ေျခာက္ႏွစ္ၾကာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒီပ႗ိပကၡ ေၾကာင့္ လူေပါင္းမ်ားစြာ အသက္ ဆံုးရွံဳးခဲ့ ရပါတယ္။ အျဖစ္အပ်က္ကေတာ့ ရိုးရိုးေလး စတင္ခဲ့တာပါ။ ဒါေပမယ့္ ရင္ထဲမွာ မေက်နပ္မွဳ မီးစေတြရွိေန ရင္ သာမန္ အျဖစ္အပ်က္ ေလးတခုဟာလဲ ၾကီးစြာေသာ ပ႗ိပကၡၾကီးေတြအတြက္ trigger ေတြပါပဲ။

၁၉၈၇ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလထဲမွာ ဂါဇာကမ္းေျမာင္ေဒသမွာ ယာဥ္တိုက္မွဳတခု ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္မွာ အစၥေရး ကုန္တင္ကားေၾကာင့္ အာရပ္တခ်ိဳ႕ ေသဆံုးခဲ့ ရပါတယ္။ အဲဒီမွာ အစၥေရး တပ္ေတြကို ဆန္႕က်င္ တဲ့ လူထုတိုက္ပြဲေတြ စတင္ ေတာ့တာပါပဲ။ သပိတ္ေမွာက္မွဳေတြ အမ်ားအျပား ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ အစၥေရး တပ္ေတြကို က်ဴးေက်ာ္သူေတြအေနနဲ႕ ဆန္႕က်င္တိုက္ခဲ့ၾကတယ္။ လက္နက္ေတြ ကေတာ့ ဗံုးေတြ၊ ေသ နတ္ေတြမဟုတ္ပါဘူး။ ေက်ာက္တံုးေတြျဖစ္ပါတယ္။ Molotov cocktail ေတြလဲ အပါအ၀င္ေပါ့။

Intifada ရဲ႕ ကနဦးနည္းဗ်ဴဟာေတြက လူထုအန္တုမွဳေတြပါ။ အခြန္ေငြမေပးတာ၊ အစၥေရး အာဏာ ပိုင္ေတြ နဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳ မျပဳလုပ္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ႏွစ္ဘက္ ပ႗ိပက ၡေတြက ပိုမိုျပင္းထန္လာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၀၊ ေအာက္တိုဘာမွာ Temple Mount လို႕နာမည္ၾကီးတဲ့ အေရး အခင္းတခု ျဖစ္ပြား လာခဲ့ ပါတယ္။ ေျခာက္ႏွစ္ၾကာ ဒီပ႗ိပကၡဟာ ဂ်ဴးေတြအၾကားမွာ political polarization ျဖစ္ေစ ခဲ့ျပီး၊ အစၥေရးစစ္တပ္ရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ေရးရာကို မ်ားစြာ ဂယက္ရိုက္မွဳရွိခဲ့ပါတယ္။ အာ ရပ္ေတြ ဘက္က်ေတာ့ စီးပြားေရး ဆံုးရွံဳးနစ္နာမွဳေတြ အမ်ားၾကီးျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး၊ political radicalization ျဖစ္ သြားေစခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္ေတြမွာက်ေတာ့ ပါလက္စတိုင္း အဖြဲ႕အစည္း တခုျဖစ္တဲ့ Hamas ဆိုတဲ့ အဖြဲ႕ဟာ အစၥေရး- ပါလက္စတိုင္း ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုေပၚကို ေရာက္လာေတာ့တာပါပဲ။

Hamas

Hamas (Harakat al muqawamah al Islamiyah, “Islamic resistance movement”) ဆိုတဲ့ အဖြဲ႕ဟာ ပါလက္စတိုင္းက Muslim Brotherhood အဖြဲ႕ခြဲ တခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕ဟာ အီဂ်စ္က Brotherhood အ ဖြဲ႕လိုပဲ ဘာသာေရး၊ ယဥ္ေက်းမွဳ၊ လူမွဳေရးဆိုင္ရာေတြမွာ တက္ၾကြြစြာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ အဖြဲ႕တခုပါ။ ဒီအဖြဲ႕မွာ radicalization စျဖစ္ လာတာကေတာ့ ၁၉၈၇-၈၈ ကာလေတြမွာပါ။ ဒါကလဲ တခ်ိဳ႕ေသာ အေၾကာင္းရင္းေတြမွာ အေျခခံပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Walter Laqueur ဆိုခဲ့သလိုပဲ ပထမ တခ်က္ ကေတာ့ မြတ္စလင္အဖြဲ႕ေတြ အားလံုးဆီမွာ ျဖစ္ပြားလာခဲ့တဲ့ general trend ပါ။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ ဂါဇာကမ္းေျမာင္ေဒသရဲ႕ စီးပြားေရး အေျခအေနေတြပါ။

တတိယ တခ်က္ကေတာ့ အေတာ့္ကိုအေရးၾကီးပါတယ္။ Hamas နဲ႕ Fatah, PLO တို႕ ၾကား က ျပိဳင္ဆိုင္ မွဳေတြပါ။ တခါတရံမွာ ႏိုင္ငံေရ းျပႆနာတခုကို ေျဖရွင္းေနဆဲမွာပဲ အဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကားမွာ ျပိဳင္ဆိုင္မွဳေတြ ေပၚေပါက္လာတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္လာ တာဟာ လွဳပ္ရွားမွဳ တခုအတြက္ အေတာ္ပဲ အႏၱရာယ္ၾကီးပါတယ္။ မူလ ရည္ရြယ္ခ်က္ ေတြကေန ေသြဖည္ သြားတတ္ျပီး၊ အ မ်ိဳးသားလွဳပ္ရွားမွဳ တခုလံုးကို ထိခိုက္ သြားတတ္ပါတယ္။

Hamas အဖြဲ႕က ပါလက္စတိုင္းအေရးဟာ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ religious obligation တခုျဖစ္ တာေၾကာင့္၊ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျဖရွင္းနည္းနဲ႕ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကြန္ဖရင့္ေတြ မလိုအပ္ဘူးလို႕ ဆိုပါတယ္။ သူတို႕က Jihad ကို strategic doctrine အျဖစ္ သတ္မွတ္လာၾကပါတယ္။ သူတို႕က မြတ္စလင္ Brotherhood ေတြလို nationalism ကို လံုး၀ကန္႕ကြက္ျခင္း မလုပ္ခဲ့ၾကေပမယ့္ တျခားအာရပ္ nationalism ေတြကိုေတာ့ ရုပ္၀တၳဳ ဆန္တယ္၊ secular ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ပါလက္စတိုင္း အ မ်ိဳး သား၀ါဒကေတာ့ Islamic ျဖစ္တယ္လို႕ ေၾကျငာၾကပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ Fatah, PLO နဲ႕ Hamas တို႕က ယွဥ္တြဲလုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ အဖြဲ႕ေတြပါ။ ပါလက္စတိုင္း လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ Hamas ဟာ ျပိဳင္ဆိုင္ဖို႕ ေျခလွမ္းကို စတာနဲ႕ တျပိဳင္တည္း ၁၉၈၇ အေစာပိုင္းကာလေတြမွာ anti- Fatah လက္ကမ္းစာေစာင္ေတြ စတင္ထုတ္ေ၀ပါေတာ့တယ္။ အဖြဲ႕ အစည္းတခုဟာ အျခား အဖြဲ႕အစည္း တခုက လူေတြရဲ႕ ကိုယ္ေရးေနာက္ေၾကာင္းေတြကို မိတ္ေဆြ လိုေ၀ ဖန္တာ မဟုတ္ေတာ့ပဲ ပုဂိၢဳလ္ေရးစြပ္စြဲ တိုက္ခိုက္လာျပီဆိုရင္ ဒါဟာျပိဳင္ဆိုင္မွဳ စလာတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ အေျခအေနမ်ိဳးေတြဟာ ညီညြတ္ေရးကို ထိခိုက္တတ္ျပီး၊ တခါတရံမွာ ဆိုး၀ါးတဲ့ သက္ေရာက္ မွဳေတြ ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္။ ပါလက္စတိုင္းေတြမွာလဲ ဒီအတိုင္း ျဖစ္လာခဲ့ ပါတယ္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္အတြင္း ဂါဇာမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဒီ ႏိုင္ငံေရး camps ႏွစ္ခုၾကားက followers ေတြရဲ႕ အခ်င္းခ်င္းတိုက္ခိုက္မွဳေၾကာင့္ ပါ လက္စတိုင္း ဆယ့္ရွစ္ေယာက္ ေသေၾကခဲ့ျပီး၊ အမ်ားအျပား ဒဏ္ရာ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ ေတြက ခ်က္ခ်င္းျငိမ္းခ်မ္းေရး ေစ့စပ္ခဲ့ၾကေပမယ့္ ဒီအနာေဟာင္းဟာ ခဏခဏ ျပန္လည္ထြက္ေပၚ လာခဲ့ပါတယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ အဖြဲ႕ႏွစ္ဖြဲ႕အၾကား ျပိဳင္ဆိုင္မွဳေတြက တိုးျမင့္လာခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ပိုင္း Hamas အဖြဲ႕ရဲ႕ တိုက္ခိုက္မွဳေတြ ေနရာအႏွံ႕မွာ အမ်ားအျပား ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ တိုက္ ခိုက္ မွဳေတြက ပံုစံစံုပါပဲ။ ဓားနဲ႕ထိုးသတ္တာ၊ ပုဆိန္နဲ႕ ခုတ္သတ္တာ၊ အစၥေရးစစ္သားေတြကို ကား ၾကံဳေခၚ တင္ျပီး ကားေပၚမွာ အစ ေဖ်ာက္လိုက္တာ၊ ကားနဲ႕ တိုက္သတ္တာ စတဲ့ နည္းမ်ိဳးစံုပါပဲ။ ၁၉၉၃- ၉၄ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ suicide bombings ေတြက ေခတ္စားလာပါေတာ့တယ္။ ၁၉၉၅- ၉၆ ကာ လေတြ မွာ Hamas ေတြအေပၚ အစၥေရးထိုးစစ္ေတြ ၾကီးထြား လာခဲ့သလို၊ ပီေအလို႕ ေခၚတဲ့ Palestinian Authority) ေတြကလဲ အဖြဲ႕၀င္ေတြကို ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းမွဳေတြျပဳလုပ္လာၾကပါတယ္။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ ဘာလကစျပီး၊ Hamas အဖြဲ႕ရဲ႕ အဓိကပင္မ မဟာဗ်ဴဟာ ကေတာ့ စစ္ေရးအရအေရးပါတဲ့ ေနရာမ်ားကို တိုက္ခိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- ေဂ်ရုဆလင္၊ Tel Aviv, Hadera, Netanya စတဲ့ ေနရာမ်ိဳးေတြပါ။

နိဂံုး

(၂၀၀၉) ႏွစ္သစ္ကို မေရာက္မီ (၂၀၀၈) ခုႏွစ္၊ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွာပဲ အစၥေရး တပ္ေတြက Hamas အဖြဲ႕ ၀င္ေတြ ကို ေခ်မွဳန္းေရးေတြ ျပဳလုပ္ ေနၾကပါတယ္။ အခုဒီစာတမ္းဟာ အစၥေရး၊ ပါလက္စတိုင္း မည္သည့္ ဘက္ကိုမွ ဘက္လိုက္ေရးသားထားတာ၊ ေထာက္ခံ အားေပး ထားတာေတြ မရွိပါဘူး။ အစၥေရး- ပါလက္စ တိုင္းျပႆနာမီးပြားေတြ၊ Hamas နဲ႕ Fatah, PLO အေၾကာင္းေတြရဲ႕ သမိုင္းေနာက္ခံ အျဖစ္အပ်က္ကိုသာ ဗဟုသုတအျဖစ္ တင္ျပထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၆၊ ၁၊ ၂၀၀၉)