“““ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုျခံဳေရး ႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရး ”””

ႏိုင္ငံေတာ္ လံုျခံဳေရး

ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာက ေရေျမပိုင္နက္ေပၚမွာ အေျချပဳထားတဲ့ entity တခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ entity တခုမွာ အုပ္ ခ်ဳပ္မယ့္အစိုးရ ရွိရမယ့္အျပင္ အျခားႏိုင္ငံမ်ားမွလည္း ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳ ခံထားရပါ မယ္။ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးမွာ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္ႏွစ္ခုက ေတာက္ေလွ်ာက္ လႊမ္းမိုးလာခဲ့ပါတယ္။ ပ ထမတခ်က္က ႏိုင္ငံတကာ ေရးရာဇာတ္ခံုမွာ ႏိုင္ငံမ်ားဟာ ဗဟိုခ်က္မသရုပ္ေဆာင္မ်ား ျဖစ္တယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႕ အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးဆိုတာပါပဲ။

ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး ဆိုတာမွာ အခ်က္ေလးခ်က္ပါ၀င္ပါတယ္။ ပထမအခ်က္က အႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေရး (Safety)၊ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး (autonomy)၊ အမ်ိဳးသား ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး (Development) နဲ႕ အုပ္ စိုးမွဳ (rule) တို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေလးခ်က္ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုျခံဳေရးရဲ႕ အေျခခံက်ေသာ အခ်က္ မ်ားျဖစ္ပါတယ္။

အႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေရးဆိုရာမွာ တိုက္ခိုက္ခံရမွဳမွ ကင္းေ၀းေရး ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေနနဲ႕ အႏၱ ရာယ္ ကင္းရွင္းစြာနဲ႕ မိမိတို႕ဘ၀ ကံၾကမၼာကို ကိုယ္တိုင္ ဖန္တီးႏိုင္ေရးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္ ကို ကာကြယ္ေပးဖို႕ တပ္မေတာ္ဆိုတာ ရွိရပါတယ္။ ျပည္တြင္းရာဇ၀တ္မွဳမ်ား ေလ်ာ့ပါးေစဖို႕ ဥပေဒ ဘက္ေ တာ္ သား ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္ ေတြရွိရပါတယ္။ ဒုတိယ အခ်က္ျဖစ္တဲ့ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဆို ရာ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရဟာ ျပည္ပ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမွဳကင္းတဲ့ အစိုးရတရပ္ျဖစ္ရပါမယ္။ အစိုးရတရပ္ မွာ ေအာ္ တိုေနာ္မီ က်ဆင္းလာျပီဆိုရင္ ျပည္သူလူထုအေနနဲ႕ အစိုးရလုပ္ငန္း ေဆာင္တာမ်ားအေပၚမွာ ယံုၾကည္ မွဳတစတစ ကင္းမဲ့လာမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ ပုန္ကန္မွဳမ်ားလည္း ေပၚေပါက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပ မာ- တရုတ္အင္ပါယာၾကီးကို ၁၉၁၁ ခုႏွစ္မွာ ပ်က္သုဥ္းေစခဲ့တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးဟာ အစိုးရရဲ႕ ေအာ္တိုေနာ္မီ က်ဆင္းလာမွဳေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္တခ်က္ျဖစ္တဲ့ အမ်ိဳးသားဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး ဆိုတာက စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ ပညာေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရး တိုးတက္မွဳမ်ားကို ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားဟာ ႏိုင္ငံသားမ်ားရဲ႕ လူေနမွဳ အဆင့္ အတန္း တိုးတက္ေရး၊ ပညာရည္ ျမင့္မားေရး၊ ႏိုင္ငံေတာ္ဂုဏ္သိကၡာ မက်ဆင္းေရး တို႕အတြက္ တတ္ႏိုင္ သ မွ် ၾကိဳးစား လုပ္ေဆာင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးတခ်က္ကေတာ့ ႏိုင္ငံအုပ္စိုးမွဳပါ။ အစိုးရတရပ္ မွာ ႏိုင္ ငံေတာ္ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ စြမ္းရည္ရွိရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ တရား ဥပေဒျပဳေရး အာဏာ၊ တရားစီရင္ေရးအာဏာသံုးရပ္ကို စနစ္တက် က်င့္သံုးေဆာင္ရြက္မွဳ ရွိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္လည္း national security agenda ခ်မွတ္တဲ့အခါမွာ စစ္အင္အား (military power) သာမက အျခားေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားျဖစ္တဲ့ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံု၊ ကုန္သြယ္ေရးစနစ္၊ ေျမပိုင္ နက္၊ ေရ ပိုင္နက္၊ မဟာမိတ္ဖြဲ႕မွဳ၊ အမ်ားလက္ခံက်င့္သံုးတဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ စတာေတြကို ထည့္သြင္းၾကရပါတယ္။

အတိုခ်ဳပ္ဆိုရရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုျခံဳေရးဆိုတာဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္းမွာ မီွတင္း ေနထိုင္ၾက တဲ့ ျပည္ သူအမ်ားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕၊ အမ်ိဳးသား ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး ရွိဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ အုပ္ ခ်ဳပ္သူ အစိုးရ တရပ္ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးကို ေကာင္းမြန္စြာ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ ေတာ့တဲ့ အခါက်ရင္ ဒီဂယက္ဟာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးကို ထိခိုက္ လာေစပါေတာ့တယ္။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရး

စစ္ေအးတိုက္ပြဲကာလတုန္းက အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရးမွာ high politics ကိစၥရပ္ ေတြျဖစ္တဲ့ စစ္ နဲ႕ျငိမ္းခ်မ္းေရး၊ န်ဴကလီးယား deterrence၊ summit သံတမန္ေရးရာ၊ လက္နက္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး၊ မဟာ မိတ္ ႏိုင္ ငံေရး ဆိုတာေတြက လႊမ္းမိုးခဲ့ပါတယ္။ စစ္ေအးတိုက္ပြဲ ျပီးဆံုးသြားတဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာက်ေတာ့ low politics ကိစၥရပ္ေတြျဖစ္တဲ့ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္၊ ရွားပါးသယံဇာတ၊ လူဦးေရေပါက္ကြဲမွဳ ထိန္း ခ်ဳပ္ေရး၊ စြမ္းအင္ ေရးရာ၊ ကူးစက္ေရာဂါ၊ က်ားမေရးရာ ကိစၥရပ္ေတြက ေနရာယူ လႊမ္းမိုးလာခဲ့ပါတယ္။

လက္ရွိအျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရးကို ႏိုင္ငံေရးဆန္းစစ္တရပ္ျဖစ္တဲ့ Three Levels of Analysis နဲ႕ အတို ခ်ဳံး တင္ျပေပးပါမယ္။ structural level ဆန္းစစ္ခ်က္အရဆိုရင္ အေမရိကန္ဟာ ကမၻာ့ေရးရာမ်ားမွာ ပါ၀ါ လႊမ္းမိုးမွဳ ရွိေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ New Powers မ်ားျဖစ္တဲ့ တရုတ္၊ အိႏၵိယနဲ႕ ရုရွားႏိုင္ငံမ်ား အင္အားၾကီးမား လာမွဳဟာ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ စနစ္ရဲ႕ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာမွာ အနည္းနဲ႕ အမ်ားေတာ့ သက္ေရာက္မွဳ ရွိလာ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး agenda မွာ လံုျခံဳေရး၊ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႕ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ အ ခ်က္ေတြကို ႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံခ်င္းစီရဲ႕ ဦးစားေပးမွဳကြဲျပားပါတယ္။

Domestic institutional level ဆန္းစစ္ခ်က္အရဆိုရင္ ဒီမိုကေရစီနဲ႕ တံခါးဖြင့္စီးပြားေရး အရင္းရွင္စ နစ္ ဟာ ႏိုင္ငံအမ်ားစုမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္ႏိုင္ငံက လုပ္ေဆာင္ျပသေနတဲ့ အာဏာရွင္ အရင္းရွင္ စ နစ္ 'authoritarian capitalism' အေပၚမွာ ႏိုင္ငံတခ်ိဳ႕က စိတ္၀င္စားမွဳရွိေနေပမယ့္ လက္ရွိျဖစ္ေပၚေန တဲ့ ကမၻာ့ေငြေၾကးဂယက္ဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံအေပၚမွာ ဆိုး၀ါးစြာ သက္ေရာက္မွဳေတြ ရွိေနတာေၾကာင့္ စိတ္ ၀င္ စားမွဳ ေလ်ာ့နည္းလာၾကပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးတဆင့္ျဖစ္တဲ့ Individual level ဆန္းစစ္ခ်က္အရ ဆိုရင္ေတာ့ လူ႕အခြင့္ အေရး ကိစၥရပ္မ်ား ဟာ တကမၻာလံုးက ျပည္သူလူထုအတြက္ အေရးၾကီးေနဆဲပါပဲ။ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ အႏၱရာယ္ကင္းေ၀းေ ရး၊ ေရာဂါ ဘယကင္းရွင္းေရးတို႕ဟာ လူပုဂၢိဳလ္ တဦးခ်င္းအတြက္ အေရးပါေသာ ကိစၥရပ္မ်ားျဖစ္ေနပါ တယ္ ။ အာဖရိက၊ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းနဲ႕ လက္တင္ အေမရိကတို႕မွာ လူသား လံုျခံဳေရး (Human Security) သေဘာတရားက တစတစ ေနရာယူလႊမ္းမိုးေနပါတယ္။

ဒီလိုကိစၥေတြၾကားထဲမွာ wildcards လို႕ လံုျခံဳေရး အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြင္းမွာ ေခၚၾကတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြက လည္း တစတစ က်ယ္ျပန္႕လာပါတယ္။ ပထမတခ်က္က နည္းပညာအဆမတန္ တိုးတက္ျမင့္မား ေနမွဳပါ။ သတင္းႏွင့္နည္းပညာ ေတာ္လွန္ေရး (IT Revolution) က အရွိန္အဟုန္နဲ႕ ျဖစ္ပြားေနပါတယ္။ ဇီ၀နည္းပ ညာ ေတာ္လွန္ေရး (Biotechnology Revolution) က စတင္ေနပါျပီ။ နာႏိုနည္းပညာ ေတာ္လွန္ေရး (Nanotechnology Revolution) က အရွိန္စယူေနပါျပီ။ အခုလက္ရွိအခ်ိန္မွာ တကၠသိုလ္ သုေတသနဌာန အမ်ားစုမွာ Nanotechnology သုေတသီမ်ားကို ဦးစားေပး ခန္႕အပ္လာ ေနၾကပါတယ္။ ပီအိတ္ခ်္ဒီစေကာ လားရွစ္မ်ားေပးျပီး လူသားအရင္းအျမစ္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳ ကို လုပ္လာၾကပါတယ္။

ေ၀ဟင္ခ်စ္သူ